نوروز خوانی
یکی از آداب کهن مردم استان سمنان در استقبال از نوروز باستانی، “نوروزخوانی” است. این آیین که در گذشته رواج بیشتری داشته غالباً از نیمه دوم اسفند ماه آغاز میشود. نوروزخوانان به صورت فردی و یا در گروههای دو و سه نفره در محلّههای شهر و روستا گردش کرده و با خواندن ابیاتی فرا رسیدن نوروز باستانی را نوید میدهند. در میان ابیات و اشعار نوروزخوانی مضامینی در ارتباط با مدح مولا علی(ع) و دیگر امامان وجود دارد. مرسوم است که صاحبخانه اقلامی چون برنج، شیرینی، نقل، گردو و یا وجه نقد به نوروزخوانان هدیه داده و آنها نیز در مقابل برای سلامتی اهل خانه و برآورده شدن حاجات آنان دعا میکنند.
متن شعر:
صـد سلام و سی علیک
صاحب خانه، سلام علیک
سلام مـن بگـیر علیک
از جــانب مــلا بیــــگ
نــوروز سلطـان آمـده
گـــل در گــلستان آمده
مژده دهید به دوستان
نــــوروز سلطـــان آمده
بهار آمد، بهار آمد خوش آمـد
علی با ذوالفقار آمد خوش آمد
نوروزخوانی به دو طریق انجام میشود گروه اوّل شامل مردانی است که از طریق نوروزخوانی روزگاز میگذرانند.
نوروزخوانها از اوایل اسفندماه از روستاهای “وامرزان”، “جزن”، “حسنآباد”، “مایان” و دامغان به شاهرود و روستاهای اطراف آن میآیند. وقتی صدای نوروزخوانان با لهجهی خاصشان در کوچه و خیابان شنیده میشود مژده آمدن بهار را میدهند و در اصطلاح، نوروزخوانها را بهار “لالهزار”، “شعر خوان” یا “پیش بهار” میگویند.
نوروزخوانها ملبّس به قبای بلند سفید یا مشکی هستند و گیوه به پا میکنند و عصایی در دست دارند و در گروههای دو تا پنج نفری سراسر منطقهی قومس (سمنان) را زیر پا میگذارند. نوروزخوانها اشعاری که میخوانند از پدران خود فرا گرفته اند و خود نیز دارای قریحهی شاعری هستند. نوروزخوانها وقتی بر در هر خانهای میرسند، با اشعار موزون و آوازخوانی و آهنگ مناسب، حلول سال نو را به اهل خانه تبریک میگویند.
مردم حضور نوروزخوان ها را به فال نیک میگیرند و بعضیها به عنوان تبرّک از آنان، نقل یا خرمایی را میگیرند و بر سر سفره هفتسین میگذارند.
گروه دوم نوروزخوانها نوجوانانی هستند که پس از غروب آفتاب در محلّهها و روستاها حلول سال نو را تبریک میگویند.