آذری، علی (شیخ)
مرحوم حاج شیخ علی آذری فرزند مرحوم حاج محمدباقر آذری از عالمان و شعرای بنام دامغان می باشد.
پدرش محمدباقر فرزند محمدجعفر و متولد 1252 قمری برابر با 1219 شمسی میباشد. چندی در نزد علمای بزرگ به درس مشغول بود و در زی اهل علم درآمد اما تا به آخر از طریق کشاورزی روزگار خود را میگذارند. در شعر مهارتی زیاد داشت و دارای دیوان بزرگی در مدایح و مراثی اهل بیت (ع) بوده که امروزه از آن خبر نیست و اندکی از اشعار او را میتوان در مجموعهها و دفاتر مداحان این سامان دید.مرحوم طاهریا نیز در تذکره شعرای دامغان صفحاتی را به اشعار آذری دامغانی اختصاص داده است. همچنین تعدادی از مدایح و مراثی بلند او را میتوان در مجموعه جُنگ ملافتح الله دامغانی که نسخه زیراکسی آن در کتابخانه حسینیه حضرت ابوالفضل (ع) موجود است، مشاهده کرد.
وی در شعر«آذری» تخلص مینمود. مرحوم محمدباقر آذری پس از 75 سال زندگی در سال 1327 قمری در گذشت و در امامزاده جعفر (ع) شهرستان دامغان مدفون گردید:
چون مردن هست حاصل، چه سریر تاج ناپلئون
ندارد سود خاک هند و ملک روس و ایرانش
همه اهل بیان جام فنا نوشیده و پوشیده
دو چشم از سیرخورشیدو قمر حتی ز کیوانش
وفائی کو؟وصال اندر کجا؟ یغما به خاک اندر
چه شد جیحون به ملک یزد وجودی در خراسانش
تو را هم«آذری» پیمانه شد لبریز و مجلس طی
مگر روح القدس بخشد خدا را دین و ایمانش
وی همچنین در نصیحتی به مخاطبانش چنین سرورده است:
شاد داری دل خود چند به دستار و عبا
تا به کس خاطرت از صدر محافل به سرور
متکی چند به این صوم و صلات بیمغز
مفتـخر چند به عـادات عبادت ]مغرور[
من گرفتم ز ازل وقف تو شد نعمت دهر
تا ابد بودی و خـوردی همه را لحم طیور
عاقبت راست بنه، بالای تو آرنـد کفـن
سرگذاری به سر خشت لحد در دل گـور
حاج شیخ علی آذری فرزند عالم و شاعر بزرگوار محمدباقر در 1276 شمسی در دامغان به دنیا آمد. وی به تبعیت پدر وارد مدرسه علمیه شد و مدتی را در دامغان و مشهد دروس دینی را پی گرفت و در لباس اهل علم درآمد و بعد از مدتی به علت نامعلوم در زمان پهلوی اول از لباس روحانیت خارج گردید. شیخ علی آذری در نظم طبعی روان داشت ولی هیچ به قوّت پدر شعری نسرود و تخلصش در شعر «آذری» بود. همسر مرحوم آذری از خاندان سادات تقوی و دختر عالم دینی ناشناخته مرحوم حجت الاسلام سیدعلی اکبر تقوی بوده است. عارف کامل و واصل الی الله مرحوم میرزا علی اکبر معلم دامغانی، باجناق ایشان میباشد.
سرانجام وی در 11/9/1373 در دامغان در گذشت و در مقبره بکیربن اعین به خاک سپرده شدو متن سنگ نوشته مزار مرحوم آذری چنین است.
عشق روی تو مرا عمر به پایان آورد
فارغ از غیر و هوا بر در جانان آورد
هر زمان نام تو را ورد زبان میکردم
شکر لِلّه که مرا کام به مهمان آورد
مرقد پاک مومن صالح بنده خدا خاک پای علی مرتضی مرحوم مغفورحاج شیخ علی آذری رحمه الله علیه ولد محمدباقر که پس از قرنی ذاکری حق روی سپید به حضرت منّان شتافت. تاریخ ولادت 1270، تاریخ فوت 1373.
از مرحوم حاج شیخ علی آذری، اشعاری در سه دفتر موجود بوده است که بیشتر آنها به اشعاری که مختص دوران خاصی از تاریخ بوده اختصاص داده شده بود.